02.05.2024
Церебральды сал ауруы - ұрықта немесе жаңа туған нәрестеде дамып келе жатқан мидың үдемелі зақымдануынан және/немесе ауытқуынан туындайтын белсенділік пен қозғалыс бұзылыстарының шектелуіне әкелетін тұрақты моториканы дамыту және позаны сақтау бұзылыстарының тобы. ЦС-да мидың зақымдануы оның дамуының алғашқы кезеңдерінде пайда болады және тек қозғалысқа ғана емес, баланың дамуының басқа аспектілеріне де әсер етуі мүмкін - қозғалыс патологиясы сезімталдық пен проприорецепцияның бұзылуымен (дененің кеңістіктегі орналасу сезімі), когнитивті, коммуникативті дисфункциялармен және сөйлеу бұзылыстарымен үйлеседі.
Бұрын "балалардың церебральды сал ауруы" термині қолданылған, бірақ жүйке жүйесінің зақымдануы жасына қарай өтпейтіндіктен және оның салдарын белгілі бір дәрежеде немесе басқа дәрежеде өтеуге болатындықтан, әлемнің көптеген елдерінде бұл аурудың атауы – церебральды сал ауруы деп аталады.
Церебральды сал ауруының себебі болып табылатын мидың зақымдануы қайтымсыз- өлі нейрондарды қалпына келтіру мүмкін емес. Бірақ мидың қалған жасушаларына зардап шеккен нейрондардың жұмысын мүмкіндігінше өтеуге көмектесуге болады, яғни табиғи нейропластиканы оңтайлы жүзеге асыру. Қысқаша айтқанда, нейропластика бұл бүкіл жүйке жүйесінің қоршаған ортаның жаңа жағдайлары мен міндеттеріне жауап ретінде тез қалпына келу немесе зақымдалған іргелес құрылымдардың функцияларын қабылдау қабілеті.
ЦС ауруы бар балаларды оңалту оның салдарын өтеуге, баланы қолда бар мүмкіндіктерге бейімдеуге және асқынулардың дамуын болдырмауға бағытталған. Біз білетіндей, дұрыс қойылған ЦС диагнозы, өкінішке орай, өмір бойы қалады, бірақ қозғалыс бұзылыстарының, сөйлеу проблемаларының дәрежесі, баланың тұрмыстық дағдыларды игеруі, өзіне-өзі қызмет көрсету және әлеуметтік бейімделу көбінесе оңалтумен анықталады.
ЦС бар науқастарды емдеу және оңалту әдістері өте көп және олар үнемі жетілдіріліп, толықтырылып отырады, бұл барлық мәселелерді шешетін және барлық пациенттерге сәйкес келетін жалғыз тиімді әдіс қана бар екеніндігін жоққа шығарады.
Оңалту белгілі бір міндеттерді шешуге бағытталуы керек, мақсат неғұрлым нақты қойылса, оған жетудің қажетті жолдары таңдалса, нәтиже соғұрлым тиімді болады.
Оңалту шараларының кешеніне көбінесе келесі құралдар кіреді:
· Кинезиотерапия
· Механотерапия
· Массаж
· Эрготерапия
· Гидротерапия
· Сенсорлық интеграция
· Бос-терапия
· Постуральды менеджмент
· Ортопедиялық түзету
· Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу
· Физиотерапия
· Техникалық оңалту құралдарын қолдану (жаяу жүргіншілер, вертикализаторлар және т. б.)
· Дәрі-дәрмекпен емдеу (ботулотоксин препараттарын енгізу)
Оңалту шараларын мүмкіндігінше ертерек бастау өте маңызды, өйткені ерте жаста үлкен артықшылық бар: нәрестенің жүйке жүйесі өте икемді және жоғалған функцияларды жақсы өтейді.
Ана мен бала орталығының базасында 2023 жылдың тамыз айынан бастап 3 айдан 3 жас 11 айға дейінгі қозғалыс және/немесе сөйлеу дамуының кешеуілдеуі, соның ішінде ЦС ауруы бар балаларға арналған ерте араласу орталығы ашылды. Жарты жыл ішінде 200-ден астам кішкентай пациенттерді оңалту емі жасалды. Орталықта оңалту дәрігері, невропатолог, педиатр, емдік дене шынықтыру нұсқаулышары, дефектологтар, логопедтер, экрготерапевтер және психологтан құралған көпсалалы топ жұмыс істейді.
Орталық вертикализаторлар, жүріс арбалары, "Родео" иппотренажеры, "Корвит" тірек табан жүктемесінің имитаторы түріндегі жарақтандырумен заманауи механотерапия кабинетімен жабдықталған. Емдік дене шынықтыру залдары сабақтарға арналған жабдықтармен жабдықталған: Бобат үстел, позициялық жүйелер, "Атлант" пневмокостюмдері. Бальнеотерапия кабинетінде "Посейдон" гидромассажы бар құрғақ флоатинг ваннасы бар. Дефектологтар мен логопедтердің кабинеттері қажетті жиһаздармен және сабақтарға арналған дидактикалық материалдармен жабдықталған, сонымен қатар оқу ойындары бар интерактивті үстел бар. Эрготерапия кабинеті Мария Монтессорридің әдіснамасы бойынша жұмыс істейді. Психокоррекциялық жұмыс сенсорлық бөлмеде және психологтың кабинетінде жүргізіледі. Шунгит және тұзды бөлмелер бар.
Ата-аналарға өте пайдалы «ДЦП в вопросах и ответах» атты кітапты оқуға кеңес беремін, авторлары: О.А. Клочкова, А.Л. Куренков, В.М. Кенис, Н.Л. Столяров, Д.В. Иванченко 2023ж. Бұл кітап - церебральды сал ауруы диагнозымен алғаш рет кездескен отбасыларда туындайтын көптеген сұрақтарға көмек және жауап.
«АжБО» ШЖҚ КМК «Қамқорлық» ерте араласу орталығының реабилитолог дәрігері
Битебаева Наталья Сергеевна
WhatsApp 8 705 470 38 49
