Бұл әдетте қабынған процесс болып сонымен қатар, бұлшық ет аппараты нервтерінің салдануы және шала салдануынан балалардың инфекциямен басқа да жалпы аурулармен ауырғанда қосалқы аппаратының және оның көз алмасы патологиясы (15-25%) біршама жиі кездеседі.
Көз тіндері барлық жерінде дерлік әртүрлі мөлшерде қабынуға шалдығады. Көз ауруының клиникалық пайда болуы ауырлығы бойынша да және оқшауландыру бойынша да әр қилы болып келеді.
Қабыну (көз жас бездерінің қабынуы) блефариттер, теріскендер, халазиондар, декриоадениттер түріндегі, түтікшелік, дакриоцистит (көз жас қабының қабынуы), көз шарасының флегмонттары, конъюнктивит, кератит (мөлдірқабақтың қабынуы), иридоциклит (көз қабықшасы тамырларының қабынуы), ретинит (торқабақтың қабынуы), невриттен (көру нервінің қабынуы) пайда болады.
Бұлшық ет аппараттарының салдануы және шала салдануынан птоз (қабақтың салбырауы), лагофтальма (қабақтың толық жабылмауы), сыртқы офтальмоплегиясы (көз қимылының болмауы немесе шектелуі), ішкі офтальмоплегиясы (нұрлы қабақ бұлшық еттерінің, кірпікті дененің салдануы) түрлерінде пайда болады.
Педиатрлар зер салып қарағанда, балалардағы инфекция фонында туындаған барлық аталған патологиялық процесстерді яғни, ереже секілді оңай және тез айқындайды. Балаға алғашқы дәрігерлік (педиатрлық) көмектен кейінен офтальмологиялық көмек қажет.
Педиатр негізінен конъюнктивит тәрізді балалардың инфекциялық ауруы барысында көздің жиі паталогиясына аса назар аудару қажет.
Вирусты аурулар балалардың инфекциялық патологиясы құрылымының орны белгілі. Көз ауруына аденовирус, ұшық вирусы сонымен қатар тұмау вирусы және парагрипп, желшешек, қызылша, қызамық аурулары көбірек жиі туындатады.
Аденовирусты конъюнктивит – бұл балалар ұжымын зардап шектіріп содан соң, отбасында өршудің пайда болуына әкелетін ауру. Конъюнктивитпен қоса, жіті респираторлық аурумен науқастанғандардан ауа тамшылары арқылы жұғады. Инфекция қарым-қатынас жолымен де берілуі мүмкін. Инкубациялық кезең 4-8 күн болады. Аурудың созылу ұзақтығы әдетте 1-2 аптаны құрайды. Конъюнктивиттің клиникалық дамуы– катаральдық, пленчаткалық, фолликулярлық үш формасымен ситатталады. Екі көздің жиі зақымдануы: алдын бір көз 1-3 күннен кейін екінші көзде болады. Жасаурап, бүріп ауруы, жеткіліксіздік, сілемейленуіне шағымданады конъюнктивит петехиі пайда болуы сирек кездесетін жағдайда яғни мөлдірқабақ тысының зақымдануы, эпителиалды инфильтрат түрінде бірлі жарым ғана ұшырауы мүмкін. Көп жағдайда шықшыт бездеріндегу лимфалық түйіндерінің ұлғаюы - өңірлік аденопатия байқалады. Аденовирустық көз ауруының диагностикалау тәсілі негізгі клиникалық және зертханалық әдісі болып табылады. Соңғы әдістердің ішінде аса мән берілетіні цитологиялық, иммунофлюоресценттік, иммуноферментті зерттеу болып табылады.
Заманауи емдеудің қолайлы болжамы.
Қызылша – жіті жоғары контагиоздық парамиксовирусты шақырушыға қатысты, парамиксовирусты тектес морбилливирустық тұқымдас вирусты ауру болып табылады. Аурудың талаураған кезеңінде және бөртпенің алғашқы шыққан күні яғни, айналадағы кісілерге аса қауіп тудыратын инфекцияның негізі көзі, ауру адам оның инкубация кезеңіндегі соңғы күндері болады. Көз тарапынан көз қарығуы, екіжақтама катаралды конъюнктивит, көздің жасаурауы мен блефароспазм қабақтың ісінуі, қызарған қалыпты істіктегі, сірнелі немесе сірнелі –слемейллердің бөлінуі пайда болады. Қызылшада жас секілді ұсақ қызғылт (Филатова- Бельдік -Тамшы) түріндегі дақтар конъюнктивиттік қабақта бөртпелермен сипатталады. Қабақтар ісініп, блефарит жиі пайда болады және экзема мен теріскен, мейбмин бездерінің қабынулары сирек кезеседі. Нүктелі кератит вирусы түрінде бірнеше күн барысында мөлдірқабақта ізсіз патологиялық процесс жүруі мүмкін.
Қызылшаның асқынуы оның ауырлығына байланысты, болжам бойынша, әдетте емді уақытында бастаған жағдайда жақсы жазылып кетеді.
Желшешек – жіті басталады, оның инкубациялық кезеңі 10-21 күн көлемінде өтеді. Әдетте ауру везикулалық теңбіл бөрпенің бүкіл денеге таралып, әртүрлі дәрежеде улану жағдайлары болады. Аурудың сілемейлі қабықтарында сонымен қатар, көбінесе ауыз қуыстарында, сирек жағдайда конъюнктивитте бөртпелер пайда болады. Көз органдарының зақымдануы шамамен 4 % ауру асқынғанда кератиттің пайда болуы сирек кездеседі. Ауру барысында сезімтал нервтердің біржақты белді қамти ауруымен сипатталады. Әдетте беттің зақымдануы барысында әсіресе үштік нервке әсер етеді. Үштік нерв зақымданғанда әсіресе оның көз жақ тармақтарында көз пішініндегі ұшықтың белдік қамтуы өрши түседі.Мұрын ұшындағы бөртпелердің пайда болуы оған қатысты белгілер болып табылады. Мұндай жағдайда оның қосалқы блефарит, конъюнктивит, кератит, иридоциклит, ретинит, хориоидит, ретробульбарлы неврит, көз бұлшық еттерінің салданып, көздің барлық тіндері зақымдануы мүмкін. Қарапайым ұшық вирусына қарағанда белдік қамтыған ұшық аса тереңірек болып, желшешек вирусынан мөлдірқабақ зақымданады. Кератит жағдайы бойынша жарытсы иридоциклитпен қоса жүреді. Ауру созылмалы болып, жиі қайталана береді. Дамуының ұзаққа созылуы қиын жағдайда асқынып ұшықтық нервке ұласады. Каратиннің клиникалық сипаттамасы диагнозға негізделген. Цитологиялық диагноздың қуатталған қызметі, мөлдірқабақтан көп ядролық клетка, ішкі ядролық ацидофильді қосқанда боямалы Романовский- Гимза бойынша қырынды алу.Таңбаланған флюоресницаны антидене препараттарымен өңдеудің өзіндік ерекшелігі аса маңызды.
Туберкулезді кератит – бүкіл ағзада микробактериялар таралу есебінен дамитын салдарлық ауру болып табылады. Бұл форма әдетте балаларда анықталады, осыған байланысты өкпе тіні зақымдануы байқалады. Патологиялық процестің басталуы мөлдірқабықты бойлай-фликтен ашық сұр түйіннің пайда болуымен сипатталады. Сонымен бірге бір уақытта көз қарлығу, екі көз бұлшықеттерінің түйілуі және көздің жиі жасаурауы байқалады. Емдеу уақытылы болмаған жағдайда көз торабы диаметрдей үлкейеді, мөлдірқабыққа қан тамырлары өседі, ол өте жағымсыз түйсікті туғызады. Тиісті терапия жүргізген соң мөлдірқабықта ізін қалдырмай, көз торабының үлкен бөлігі жайылады. Соңғы фликтендер терең ойық жараға айналады, бұл жараның жазылуы тыртықтың айналуына әкеледі. Ауыр жағдайларда шыны тәріздес дене деңгейіне дейін мөлдірқабықтың префорациясы болуы мүмкін. Туберкулез созылмалы ауру болып табылады, көз тораптары мөлдірқабықтың барлығына таралып, бірнеше рет пайда болуы мүмкін. Нәтижесінде бұдан соң көз көрушілік нашарлауы мүмкін. Бұл жағдайда көздің қабынуы өзіне тән аллергиялық реакциясымен байланысты, ал оны емдеу белгілі қиыншылықтарға алып келеді. Көру органы патологиясы басқа да инфекциялық ауруларда кездеседі (мысалы, сифлис, цитоиегаловирустық инфекция және т.б.). Күз-көктем кезінде ата-аналар назарына, жоғарыда аталған инфекцияларда көбінесе көз көру органы бұзылатынын есте сақтау қажет. Емдеу педиатрлармен және басқа да бейінді мамандармен жүргізіледі.
Ана мен бала орталығы КМ бөлімшесінің ординатор дәрігері: Ж. О. Базарова
